આંધ્રપ્રદેશમાં સ્થિત તિરુપતિ બાલાજી મંદિર આ દિવસોમાં તેના લાડુના પ્રસાદને લઈને ચર્ચામાં છે. રાજ્યની ચંદ્ર બાબુ નાયડુ સરકારે જગન મોહન રેડ્ડીની આગેવાની હેઠળની અગાઉની સરકાર દરમિયાન મંદિરના પ્રસાદમાં ભેળસેળનો આક્ષેપ કર્યો હતો. તિરુપતિ બાલાજી મંદિર વિશ્વનું સૌથી અમીર મંદિર માનવામાં આવે છે. સોનાના ભાવમાં રેકોર્ડ વધારો થયો હોવા છતાં, ભક્તોએ ગયા વર્ષે આ મંદિરમાં ભારે દાન કર્યું હતું. વર્ષ 2023 માં, આ મંદિરને 1,031 કિલો સોનાનો પ્રસાદ મળ્યો હતો, જેની કિંમત લગભગ 773 કરોડ રૂપિયા છે. તિરુપતિ ટ્રસ્ટ પાસે કુલ 11,329 કિલો સોનું છે જેની કિંમત લગભગ 8,496 કરોડ રૂપિયા છે. આવો જાણીએ આ મંદિરથી સરકારને શું ફાયદો થાય છે.
તિરુમાલા તિરુપતિ દેવસ્થાનમ, તિરુપતિ બાલાજી મંદિરનું સંચાલન કરતા ટ્રસ્ટે ગોલ્ડ મોનેટાઈઝેશન સ્કીમ હેઠળ વિવિધ બેંકોમાં સોનું જમા કરાવ્યું છે. તિરુપતિના ભક્તો પ્રસાદ તરીકે રોકડ અને સોનું આપવાનું પસંદ કરે છે. મંદિર સાથે સંકળાયેલા વિવિધ ટ્રસ્ટોએ FD તરીકે બેંકોમાં રૂ. 13,287 કરોડ જમા કરાવ્યા છે, જેના પર વાર્ષિક રૂ. 1,600 કરોડનું વ્યાજ મળે છે. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, તિરુપતિ ટ્રસ્ટ પાસે એપ્રિલ 2024 સુધીમાં 18,817 કરોડ રૂપિયાની રેકોર્ડ રોકડ રકમ છે. તિરુમાલા તિરુપતિ દેવસ્થાનમે આ વર્ષે રૂ. 1,161 કરોડની FD કરી છે, જે છેલ્લા 12 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે.
5,000 કરોડથી વધુનું બજેટ
આંકડાઓ અનુસાર, છેલ્લા 12 વર્ષમાં માત્ર ત્રણ વખત ટ્રસ્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલી એફડીની રકમ 500 કરોડ રૂપિયાથી ઓછી હતી. વર્ષ 2021 અને 2022માં કોરોના મહામારીના કારણે મંદિરની કમાણી પ્રભાવિત થઈ હતી. ટ્રસ્ટે 2024-25 માટે રૂ. 5,141.74 કરોડનું બજેટ મંજૂર કર્યું છે. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે ટ્રસ્ટનું બજેટ રૂ. 5,000 કરોડને વટાવી ગયું છે. ટ્રસ્ટને પ્રસાદમના વેચાણથી 600 કરોડ રૂપિયાની કમાણી થવાની અપેક્ષા છે. એ જ રીતે, દર્શન ટિકિટમાંથી રૂ. 338 કરોડ, કર્મચારીઓને આપવામાં આવેલી લોન અને એડવાન્સમાંથી રૂ. 246.39 કરોડની અપેક્ષા છે.
ટ્રસ્ટને અન્ય મૂડી રસીદોમાંથી રૂ. 129 કરોડ, ઉપાર્જિત સેવા ટિકિટમાંથી રૂ. 150 કરોડ, કલ્યાણકટ્ટા રસીદોમાંથી રૂ. 151.5 કરોડ અને કલ્યાણ મંડપમની રસીદોમાંથી રૂ. 147 કરોડ મળવાની અપેક્ષા છે. આ સિવાય ટ્રસ્ટની રસીદમાંથી રૂ. 85 કરોડ અને ભાડું, ઇલેક્ટ્રિક અને અન્ય રસીદના રૂપમાં રૂ. 60 કરોડ મળશે. તેવી જ રીતે, ટોલ ફી વસૂલાત તરીકે રૂ. 74.5 કરોડ અને પ્રકાશન રસીદ તરીકે રૂ. 35.25 કરોડ મળવાનો અંદાજ છે. તેવી જ રીતે, ઓફર તરીકે રૂ. 1,611 કરોડ મળવાની શક્યતા છે.
સરકારને કેટલો ફાયદો
બજેટ મુજબ, ટ્રસ્ટ HR ચૂકવણી તરીકે રૂ. 1,733 કરોડ ખર્ચ કરશે, જે આખા વર્ષનાં હુંડી સંગ્રહ કરતાં રૂ. 122 કરોડ વધુ છે. તેવી જ રીતે, ટ્રસ્ટ સામગ્રીની ખરીદી પર રૂ. 751 કરોડ અને કોર્પસ અને અન્ય રોકાણો પર રૂ. 750 કરોડનો ખર્ચ કરશે. એન્જિનિયરિંગ કામો માટે રૂ. 350 કરોડ અને શ્રીનિવાસ સેતુના કામ માટે રૂ. 53 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે. એસવીઆઈએમએસ હોસ્પિટલમાં એન્જિનિયરિંગના કામ માટે રૂ. 60 કરોડનો ખર્ચ થશે જ્યારે હોસ્પિટલને રૂ. 80 કરોડની ગ્રાન્ટ આપવામાં આવશે. 190 કરોડ રૂપિયા એન્જિનિયરિંગ મેન્ટેનન્સના કામ પર ખર્ચવામાં આવશે અને 80 કરોડ રૂપિયા ફેસિલિટી મેનેજમેન્ટ સર્વિસમાં વાપરવામાં આવશે.
બજેટ મુજબ, TTD વિવિધ સંસ્થાઓને અનુદાન તરીકે રૂ. 113.5 કરોડ આપશે. હિન્દુ ધર્મ પ્રચાર પરિષદને 108.5 કરોડ રૂપિયા મળશે. લોન અને એન્ડોમેન્ટ્સનો ખર્ચ રૂ. 166.63 કરોડ થશે. 100 કરોડ પેન્શન અને EHS ફંડ યોગદાન માટે આપવામાં આવશે જ્યારે 62 કરોડ રૂપિયા ઇલેક્ટ્રિકલ ચાર્જિસ માટે આપવામાં આવશે. પબ્લિકેશન્સ અને એડવર્ટાઇઝિંગ પાછળ રૂ. 10 કરોડનો ખર્ચ થશે. TTD રાજ્ય સરકારને યોગદાન તરીકે રૂ. 50 કરોડ આપશે. આ ટ્રસ્ટના કુલ બજેટના લગભગ એક ટકા છે.
