આ વખતે ઉત્તર ભારતમાં શિયાળાની શરૂઆત થોડી વહેલી થઈ છે. સામાન્ય રીતે ડિસેમ્બરના મધ્યભાગથી ઠંડી શરૂ થઈ જાય છે, પરંતુ આ વખતે ડિસેમ્બરની શરૂઆતમાં જ ઘણા રાજ્યોમાં ઠંડા પવનો અને ઠંડી રાતોએ દસ્તક આપી હતી. દિલ્હી, હરિયાણા અને પંજાબ જેવા રાજ્યોમાં લઘુત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતા ઘણું ઓછું નોંધાયું હતું. ચંદીગઢમાં તાપમાન ઘટીને 4.7 ડિગ્રી સેલ્સિયસ થઈ ગયું હતું, જ્યારે દિલ્હીમાં સિઝનની સૌથી ઠંડી સવારે 4.5 ડિગ્રી નોંધાઈ હતી. જો કે હવામાન વિભાગે આગાહી કરી છે કે 15 ડિસેમ્બર સુધીમાં અનેક વિસ્તારોમાં ઠંડીમાં વધુ વધારો થશે.
શા માટે આટલી વહેલી ઠંડી પડી રહી છે?
વાસ્તવમાં, IMD અનુસાર, આ વખતે ઠંડીની વહેલી શરૂઆત થવા પાછળ ઘણા કારણો છે. ડિસેમ્બરની શરૂઆતમાં, વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સે હિમાલયના પશ્ચિમ વિસ્તાર અને તેની આસપાસના મેદાનોને અસર કરી હતી. આ વિક્ષેપ 8-9 ડિસેમ્બરની વચ્ચે સક્રિય રહ્યો, જેના કારણે હિમાલયમાં ભારે હિમવર્ષા થઈ અને મેદાનોમાં ઠંડા પવનો. આ ઉપરાંત ઉત્તર ભારતમાં છેલ્લા બે મહિનાથી વરસાદના અભાવે પણ ઠંડીમાં વધારો કર્યો છે. પંજાબમાં માત્ર 18% અને હરિયાણામાં માત્ર 4% સામાન્ય વરસાદ થયો હતો, જેના કારણે જમીનમાં ભેજ ઓછો થયો અને રાત્રે તાપમાન ઝડપથી ઘટવા લાગ્યું.
રાત આટલી ઠંડી અને દિવસો આટલા ગરમ કેમ છે?
આ શિયાળાની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે રાતો અત્યંત ઠંડી બની રહી છે જ્યારે દિવસો પ્રમાણમાં ગરમાગરમ અનુભવી રહ્યા છે. એક અહેવાલ મુજબ, IMD નિષ્ણાતોએ કહ્યું કે સ્વચ્છ આકાશ અને શુષ્ક હવામાનને કારણે રાત્રે ગરમી ઝડપથી ઓસરી જાય છે, જેના કારણે લઘુત્તમ તાપમાનમાં ઘટાડો થાય છે. તે જ સમયે, દિવસ દરમિયાન સૂર્યપ્રકાશમાં કોઈ અવરોધ ન હોવાને કારણે, તાપમાન સામાન્ય રહે છે. પાછલા વર્ષોની સરખામણીએ આ વખતે ધુમ્મસના અભાવે પણ દિવસ ગરમ રહે છે.
પહાડોમાં હિમવર્ષાની પણ તેની અસર જોવા મળે છે
હિમાલયમાં અકાળે થયેલી હિમવર્ષાને કારણે મેદાની વિસ્તારોમાં પણ ઠંડી વધુ તીવ્ર બની છે. હિમવર્ષા પછી, ઠંડા પવનો નીચે તરફ વહે છે, જેના કારણે મેદાનોમાં તાપમાનમાં ઘટાડો થાય છે. આ વખતે હિમાચલ પ્રદેશ અને ઉત્તરાખંડ જેવા રાજ્યોમાં ભારે હિમવર્ષા થઈ હતી, જેના કારણે ઉત્તર ભારતના મેદાની વિસ્તારો પ્રભાવિત થયા હતા.
જળવાયુ પરિવર્તનની અસર પણ જોવા મળી રહી છે
હવામાન નિષ્ણાતો માને છે કે આવી અસામાન્ય ઠંડી હવામાન પરિવર્તનની નિશાની હોઈ શકે છે. વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સના સમય અને તીવ્રતામાં ફેરફાર, વરસાદનો અભાવ અને તાપમાનની પેટર્નમાં ફેરફાર આવનારા સમયમાં વધુ અનિશ્ચિત હવામાન સૂચવે છે. આ હવામાન માત્ર માણસો પર જ નહીં પરંતુ પાક અને પર્યાવરણ પર પણ ઊંડી અસર કરી શકે છે.
IMD ની આગળ શું આગાહી છે?
હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, ઉત્તર ભારતમાં આ ઠંડીનો સમયગાળો 15 ડિસેમ્બર સુધી ચાલુ રહી શકે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન રાત્રિનું તાપમાન સામાન્ય કરતાં ઓછું રહેશે. વિભાગે તીવ્ર ઠંડીની લહેર માટે યલો એલર્ટ જાહેર કર્યું છે અને લોકોને સાવચેતી રાખવાની સલાહ આપી છે. આ હવામાન ખાસ કરીને વૃદ્ધો, બાળકો અને સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓથી પીડાતા લોકો માટે ગંભીર હોઈ શકે છે. ઠંડા પવનો અને ચોખ્ખા આકાશને કારણે આગામી દિવસોમાં ઠંડીમાં વધુ વધારો થવાની સંભાવના છે.
