HIV અને કેન્સર જેવા ગંભીર રોગોથી પીડાતા દર્દીઓને થોડી રાહત મળી શકે છે. સરકારી પેનલે લગભગ 200 આવશ્યક દવાઓ પર કસ્ટમ ડ્યુટીમાં મુક્તિની ભલામણ કરી છે. તેમાં કેટલીક કેન્સરની દવાઓ પરની આયાત જકાત સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરવાની માંગ કરવામાં આવી છે. સમિતિએ પેમ્બ્રોલિઝુમાબ (કીટ્રુડા), ઓસિમર્ટિનિબ (ટેગ્રીસો) અને ટ્રાસ્ટુઝુમાબ ડેરુક્સ્ટેકન (એનહર્ટુ) પર કસ્ટમ ડ્યુટીમાં સંપૂર્ણ મુક્તિની ભલામણ કરી છે.
આ દવાઓનો ઉપયોગ કેન્સરની સારવારમાં થાય છે. આના એક ડોઝની કિંમત લાખોમાં છે. આ જ કારણ છે કે મોટાભાગના લોકો તેમને ખરીદી શકતા નથી. ડ્રગ કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયા (DCGI) એ ઓગસ્ટ 2024 માં મોંઘી દવાઓ પર રાહત આપવા માટે એક પેનલની રચના કરી હતી. કેન્સર ઉપરાંત, પેનલે ટ્રાન્સપ્લાન્ટમાં વપરાતી દવાઓ, ક્રિટિકલ કેર દવાઓ અને એડવાન્સ્ડ ડાયગ્નોસ્ટિક કીટ પર પણ મુક્તિની ભલામણ કરી છે. આ કીટ આયાત કરવામાં આવે છે અથવા ભારતમાં ઉપલબ્ધ નથી.
મોંઘી દવાઓ
આ યાદીમાં કેન્સર અને સિકલ સેલ એનિમિયાની સારવાર માટે વપરાતી દવા હાઇડ્રોક્સ્યુરિયાનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, એનોક્સાપરિનના નામથી વેચાતા ઓછા પરમાણુ વજનવાળા હેપરિનને પણ કસ્ટમ ડ્યુટીમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી હોવાનું કહેવાય છે. તેનો ઉપયોગ લોહીના ગંઠાવાનું અને ઊંડા નસ થ્રોમ્બોસિસને રોકવા માટે થાય છે.
આ યાદીમાં 5% કસ્ટમ ડ્યુટી સાથે 74 દવાઓ છે જ્યારે સંપૂર્ણ મુક્તિ સાથે 69 દવાઓ છે. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે દુર્લભ રોગોની સારવારમાં વપરાતી 56 દવાઓને પણ કસ્ટમ ડ્યુટીમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે. પેનલે સ્પાઇનલ મસ્ક્યુલર એટ્રોફી, સિસ્ટિક ફાઇબ્રોસિસ, ગૌચર રોગ, ફેબ્રી રોગ, લાઇસોસોમલ સ્ટોરેજ ડિસઓર્ડર અને વારસાગત એન્ઝાઇમની ઉણપ જેવા રોગોની સારવારમાં વપરાતી દવાઓ પરની કસ્ટમ ડ્યુટી દૂર કરવાની ભલામણ કરી છે. આમાંની કેટલીક દવાઓ વિશ્વની સૌથી મોંઘી દવાઓમાંની એક છે. તેમના એક કોર્ષનો ખર્ચ કરોડોમાં છે.
કાયમી સમિતિ
આ યાદીમાં ઝોલ્જેન્સ્મા, સ્પિનરાઝા, એવરીસ્ડી, સેરેઝાઇમ અને તખ્ઝીરો જેવી દવાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ બધી દવાઓ ખૂબ જ મોંઘી છે અને મોટાભાગના ભારતીય દર્દીઓ માટે તે પરવડી શકે તેમ નથી. ઝોલ્જેન્સ્માને વિશ્વની સૌથી મોંઘી દવા માનવામાં આવે છે, જેનો એક ડોઝ 17 કરોડ રૂપિયાનો છે. પેનલે એવી પણ ભલામણ કરી છે કે DGHS હેઠળ એક કાયમી આંતર-વિભાગીય સમિતિની રચના કરવામાં આવે જે આ દવાઓની સમીક્ષા કરે અને મહેસૂલ વિભાગને ભલામણો કરે.
