ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધતા તણાવને ધ્યાનમાં રાખીને, જમ્મુ ક્ષેત્રમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ અને નિયંત્રણ રેખા (LoC) ની નજીક રહેતા ગ્રામજનોએ તેમની સુરક્ષા માટે તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે. તેઓ ભૂગર્ભ બંકરો સાફ કરી રહ્યા છે અને કાંટાળા તાર નજીક આવેલા ખેતરોમાં ઉગાડવામાં આવેલા પાકની લણણી કરી રહ્યા છે. પાકિસ્તાની સૈનિકો દ્વારા કરવામાં આવતા ગોળીબારથી રહેવાસીઓને બચાવવા માટે સરકારે વર્ષોથી હજારો ભૂગર્ભ સલામત આશ્રયસ્થાનો બનાવ્યા છે. જોકે, 2021 થી યુદ્ધવિરામ ઉલ્લંઘનની ઘટનાઓમાં ઘટાડો થયો છે, અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું.
વર્ષ 2021 માં, બંને દેશોએ યુદ્ધવિરામ કરારનું નવીકરણ કર્યું હતું પરંતુ પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી, સરહદી વિસ્તારોના રહેવાસીઓમાં સુરક્ષા ચિંતાઓ ઉભી થઈ છે. આરએસ પુરા સેક્ટરના ત્રેવા ગામના ભૂતપૂર્વ સરપંચ બલબીર કૌરે કહ્યું, “કોઈને ખબર નથી કે આગળ શું થશે. અમે ભૂગર્ભ બંકરો તૈયાર કરવાનું નક્કી કર્યું છે જેથી સરહદ પારથી ગોળીબાર થાય તો આપણે પોતાનું રક્ષણ કરી શકીએ.”
૪,૦૦૦ થી વધુ બંકરો
ભારત પાકિસ્તાન સાથે ૩,૩૨૩ કિમી લાંબી સરહદ ધરાવે છે, જેમાંથી ૨૨૧ કિમી આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ અને ૭૪૪ કિમી નિયંત્રણ રેખા જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આવે છે. ભારત અને પાકિસ્તાને 25 ફેબ્રુઆરી, 2021 ના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરની સરહદો પર નવા યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કરી, જે આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ અને નિયંત્રણ રેખાની આસપાસ રહેતા લોકો માટે મોટી રાહત સમાન હતું. ભારત અને પાકિસ્તાને શરૂઆતમાં 2003 માં યુદ્ધવિરામ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, પરંતુ પાકિસ્તાને વારંવાર આ કરારનું ઉલ્લંઘન કર્યું હતું.
વર્ષ 2020 માં 5,000 થી વધુ યુદ્ધવિરામ ઉલ્લંઘન નોંધાયા હતા, જે એક વર્ષમાં સૌથી વધુ કેસ હતા. પાકિસ્તાની ગોળીબારથી સરહદ નજીક રહેતા લોકોને બચાવવા માટે, કેન્દ્ર સરકારે ડિસેમ્બર 2017 માં જમ્મુ, કઠુઆ અને સાંબાના પાંચ જિલ્લાઓમાં 14,460 ખાનગી અને સામુદાયિક બંકરોના નિર્માણને મંજૂરી આપી હતી. આ બંકરો આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદની નજીક આવેલા ગામડાઓને આવરી લે છે. બાદમાં, સરકારે સંવેદનશીલ વસ્તી માટે 4,000 થી વધુ બંકરોને મંજૂરી આપી.
બધા લોકોને નષ્ટ કરવા માંગે છે
બંકર ક્લિયરન્સ ઓપરેશનનું નિરીક્ષણ કરી રહેલી કૌરે કહ્યું કે તેઓ કોઈપણ પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા તૈયાર છે અને સેના સાથે ખભા મિલાવીને ઉભા છે. તેમણે કહ્યું, “અમે ઇચ્છીએ છીએ કે અમારી સરકાર સરહદ પાર બેઠેલા આતંકવાદીઓ અને તેમના આકાઓ સામે નિર્ણાયક કાર્યવાહી કરે. અમે એવા બધા લોકોનો નાશ કરવા માંગીએ છીએ જેમણે નિઃશસ્ત્ર અને નિર્દોષ નાગરિકોની નિર્દયતાથી હત્યા કરી છે.” એક ગ્રામીણ સેવા રામે જણાવ્યું હતું કે જ્યારે પુરુષોએ ઘઉંનો પાક થોડા દિવસ વહેલો કાપવાનું નક્કી કર્યું હતું ત્યારે મહિલાઓ બંકરો સાફ કરવામાં વ્યસ્ત હતી. “અમે નિઃશસ્ત્ર સૈનિકો છીએ અને દુશ્મનનો સામનો કરવા માટે હંમેશા તૈયાર છીએ,” તેમણે કહ્યું.
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે સાંબા, કઠુઆ અને પૂંછ અને રાજૌરી જિલ્લાના ગામડાઓમાંથી પણ આવા જ અહેવાલો પ્રાપ્ત થયા છે. પૂંછમાં નિયંત્રણ રેખા નજીક સલોત્રી ગામના રહેવાસી મોહમ્મદ ફારૂકે જણાવ્યું હતું કે, “પરિસ્થિતિ તણાવપૂર્ણ છે અને હંમેશની જેમ, અમે પાકિસ્તાનને પાઠ ભણાવવા માટે અમારા સૈનિકોની પાછળ મજબૂતીથી ઉભા છીએ.”
સરહદ પર મૌન
જમ્મુ ક્ષેત્રમાં સરહદ પર શાંતિ પ્રવર્તે છે, પરંતુ ગુરુવારથી બે રાતથી કાશ્મીર ખીણમાં યુદ્ધવિરામનું ઉલ્લંઘન થઈ રહ્યું છે. જોકે, સરહદ પારથી થયેલા ગોળીબારમાં કોઈ જાનહાનિના સમાચાર નથી. દક્ષિણ કાશ્મીરના પહેલગામ નજીકના એક લોકપ્રિય પર્યટન સ્થળ પર 22 એપ્રિલના રોજ થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં છવીસ લોકો માર્યા ગયા હતા, જેમાં મોટાભાગના પ્રવાસીઓ હતા. આ હુમલા બાદ દેશભરમાં ગુસ્સો ફેલાઈ ગયો.
પહેલગામ આતંકવાદી હુમલામાં સામેલ તમામ આતંકવાદીઓ અને કાવતરાખોરોને “તેઓ કલ્પના કરી શકે તે કરતાં પણ મોટી સજા” આપવાની પ્રતિજ્ઞા લેતા, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુરુવારે કહ્યું કે આતંકવાદીઓના “જે કંઈ બચ્યું છે તેને જમીનદોસ્ત કરવાનો” સમય આવી ગયો છે. પહેલગામ આતંકવાદી હુમલાના પગલે, ભારતે પાકિસ્તાન સાથે રાજદ્વારી સંબંધોમાં ભારે ઘટાડો કરવા, સિંધુ જળ સંધિને સ્થગિત કરવા અને અટારી ચેકપોસ્ટ બંધ કરવા સહિતના અનેક નિર્ણયો લઈને પાકિસ્તાનને કડક સંદેશ આપ્યો.
