પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહનું ગુરુવારે રાત્રે 92 વર્ષની વયે અવસાન થયું. સિંહે દિલ્હીની ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ (AIIMS)માં અંતિમ શ્વાસ લીધા. AIIMSએ એક પ્રેસ રિલીઝમાં જણાવ્યું હતું કે મનમોહન ઘરે અચાનક બેહોશ થઈ જતાં તેમને દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. તેમની ઉંમર સંબંધિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓની સારવાર ચાલી રહી હતી. ગુરુવારે સાંજે બેહોશ થયા પછી, તેમને તાત્કાલિક એઈમ્સમાં લાવવામાં આવ્યા હતા જ્યાં તમામ પ્રયાસો છતાં સિંહને બચાવી શકાયા ન હતા. AIIMS અનુસાર, મનમોહન સિંહને ગુરુવારે રાત્રે 9.51 વાગ્યે મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. ભારતના 14મા વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહને દેશમાં આર્થિક સુધારાના પિતા માનવામાં આવે છે.
મનમોહન સિંહના નિધન પર AIIMSનું નિવેદન
મનમોહન સિંહે 22 મે 2004ના રોજ દેશની કમાન સંભાળી હતી. તેમણે વડાપ્રધાન તરીકે સતત બે કાર્યકાળ પૂર્ણ કર્યા. મનમોહને કુલ 3,656 દિવસ સરકાર પર શાસન કર્યું. તેમની ગણતરી કોંગ્રેસના એવા નેતાઓમાં થાય છે જેમનું વિપક્ષ પણ સન્માન કરે છે. શાંત સ્વભાવના મનમોહને બહુ માપી રીતે વાત કરી.
પીએમ મોદીએ મનમોહનના નિધન પર શોક વ્યક્ત કર્યો હતો
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાનના નિધન પર પોસ્ટ કર્યું, ‘ભારત તેના સૌથી પ્રતિષ્ઠિત નેતા ડો. મનમોહન સિંહ જીના નિધન પર શોક વ્યક્ત કરી રહ્યું છે. સામાન્ય પશ્ચાદભૂમાંથી ઉભરીને તેઓ એક પ્રખ્યાત અર્થશાસ્ત્રી બન્યા. તેમણે નાણાપ્રધાન સહિત વિવિધ સરકારી હોદ્દાઓ સંભાળ્યા અને વર્ષોથી અમારી આર્થિક નીતિ પર ઊંડી છાપ છોડી. સંસદમાં તેમના હસ્તક્ષેપ પણ ખૂબ વ્યવહારુ હતા. આપણા વડાપ્રધાન તરીકે, તેમણે લોકોના જીવનને સુધારવા માટે વ્યાપક પ્રયાસો કર્યા.
મોદીએ આગળ લખ્યું, ‘ડૉ. જ્યારે તેઓ વડાપ્રધાન હતા અને હું ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી હતા ત્યારે મનમોહન સિંહ જી અને હું નિયમિત વાત કરતા હતા. અમે શાસનને લગતા વિવિધ વિષયો પર ઊંડી ચર્ચા કરતા. તેમની બુદ્ધિમત્તા અને નમ્રતા હંમેશા દેખાતી હતી. દુઃખની આ ઘડીમાં મારી સંવેદના ડૉ. મનમોહન સિંહ જીના પરિવાર, તેમના મિત્રો અને અસંખ્ય પ્રશંસકો સાથે છે. ઓમ શાંતિ.’
મનમોહન સિંહનું જીવનચરિત્ર
મનમોહન સિંહનો જન્મ 26 સપ્ટેમ્બર, 1932ના રોજ પશ્ચિમ પંજાબ (હવે પાકિસ્તાનમાં)ના એક ગામમાં થયો હતો. પંજાબ યુનિવર્સિટી, ચંદીગઢમાંથી અર્થશાસ્ત્રમાં માસ્ટર્સ કર્યા પછી, મનમોહને ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી ડોક્ટરેટની પદવી મેળવી. વડાપ્રધાન બનતા પહેલા પણ તેમને સરકારી કામનો લાંબો અનુભવ હતો. તેઓ ઈન્દિરા ગાંધી સરકારમાં વિદેશ વેપારના સલાહકાર હતા. 1972માં તેમને નાણા મંત્રાલયમાં મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.
1976 અને 1980 ની વચ્ચે, સિંઘે દેશમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ હોદ્દા સંભાળ્યા હતા, જેમાં ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ના ગવર્નર, ઔદ્યોગિક વિકાસ બેંકના નિયામક, મનીલામાં એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંકના બોર્ડ ઓફ ગવર્નર્સ પર ભારતના વૈકલ્પિક ગવર્નરનો સમાવેશ થાય છે. અને ઇન્ટરનેશનલ બેંક ફોર રિકન્સ્ટ્રક્શન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ (IBRD) ના બોર્ડ ઓફ ગવર્નર્સમાં ભારતના વૈકલ્પિક ગવર્નરનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે નાણા મંત્રાલયમાં આર્થિક બાબતોના વિભાગના સચિવ અને એટોમિક એનર્જી કમિશન અને સ્પેસ કમિશન બંનેમાં સભ્ય (નાણા) તરીકે મુખ્ય હોદ્દા પણ સંભાળ્યા હતા.
1991માં, જ્યારે ભારત ગહન આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યું હતું, ત્યારે મનમોહન સિંહે નાણાં પ્રધાન તરીકે ઘણા સુધારાઓ અમલમાં મૂક્યા હતા. ઉદારીકરણને કારણે ભારતની અર્થવ્યવસ્થામાં થયેલા સુધારાનો શ્રેય મનમોહન સિંહને મળ્યો. 2004 માં, જ્યારે કોંગ્રેસના નેતૃત્વમાં સંયુક્ત પ્રગતિશીલ ગઠબંધન (યુપીએ) સત્તામાં આવ્યું, ત્યારે તેના અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીએ અચાનક મનમોહનને વડા પ્રધાન બનાવવાની જાહેરાત કરીને બધાને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા.
સિંહે આગામી 10 વર્ષ સુધી સરકાર ચલાવી. મનરેગા, આધાર, માહિતીનો અધિકાર, ગ્રામીણ સ્વાસ્થ્ય મિશન જેવી યોજનાઓ મનમોહન સિંહના સમયમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. 2014 માં, મનમોહને પોતાને પીએમ રેસથી દૂર કરી દીધા. તેઓ ક્યારેય લોકસભાના સભ્ય નહોતા પરંતુ 1991 થી 2019 સુધી આસામમાંથી અને 2019 થી 2024 સુધી રાજસ્થાનમાંથી રાજ્યસભાના સભ્ય હતા.
