જો તમે ક્યારેય હાઇવે કે એક્સપ્રેસ વે દ્વારા મુસાફરી કરી હોય, તો તમે ટોલ પ્લાઝા જોયા જ હશે. અહીં તમારે તમારું વાહન રોકીને ચોક્કસ રકમનો ટેક્સ ચૂકવવો પડે છે, જે તમારા વાહનના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે. આ ટેક્સને ટોલ ટેક્સ કહેવામાં આવે છે. આ ટોલ પ્લાઝા નેશનલ હાઇવે ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (NHAI) હેઠળ છે, જે એક કેન્દ્ર સરકારની સંસ્થા છે.
NHAI મુખ્યત્વે રાષ્ટ્રીય હાઇવે પર ટોલ પ્લાઝાની માલિકી અને સંચાલન કરે છે. NHAIનું કામ રાષ્ટ્રીય હાઇવે વિકસાવવા, જાળવણી અને સંચાલન કરવાનું છે. ટોલમાંથી એકત્રિત થતી રકમનો ઉપયોગ આ કાર્યોમાં થાય છે.
તમે કેટલી વાર વિચાર્યું છે કે ભારતમાં કેટલા ટોલ પ્લાઝા છે અને તેમાંથી કેટલી આવક થાય છે? જેમ જેમ દેશમાં રસ્તા, હાઇવે અને એક્સપ્રેસ વેનું નેટવર્ક વધી રહ્યું છે, તેમ તેમ ટોલ પ્લાઝાની સંખ્યા પણ વધી રહી છે.
ભારતમાં કુલ કેટલા ટોલ પ્લાઝા છે?
રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ અને હાઇવે મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, જૂન 2025 સુધીમાં દેશમાં કુલ 1,087 ટોલ પ્લાઝા કાર્યરત છે અને આ બધા ટોલ પ્લાઝા 1.5 લાખ કિલોમીટર લાંબા રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગનો ભાગ છે. આ ટોલ પ્લાઝા દ્વારા લગભગ 45,000 કિલોમીટર પર ટોલ વસૂલવામાં આવે છે. અહેવાલ મુજબ, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ટોલ પ્લાઝાની સંખ્યામાં મોટો વધારો જોવા મળ્યો છે.
ટોલ પ્લાઝાની વાર્ષિક આવક કેટલી છે?
એક રસપ્રદ હકીકત એ છે કે હાલમાં હાજર તમામ ટોલ પ્લાઝામાંથી, 457 છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં બનાવવામાં આવ્યા છે. લોકસભામાં રજૂ કરાયેલા ડેટા અનુસાર, આ 1,087 ટોલ પ્લાઝા દરરોજ સરેરાશ 168.24 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી રહ્યા છે. એટલે કે, તેમની વાર્ષિક આવક લગભગ 61,408.15 કરોડ રૂપિયા છે.
ભારતમાં સૌથી મોંઘો ટોલ પ્લાઝા કયો છે?
સરકારી માહિતી અનુસાર, ગુજરાતના ભરથાણા ગામમાં આવેલો ટોલ પ્લાઝા દેશનો સૌથી મોંઘો ટોલ પ્લાઝા છે. આ ટોલ પ્લાઝા રાષ્ટ્રીય રાજધાની દિલ્હીને આર્થિક રાજધાની મુંબઈ સાથે જોડતા રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ 48 પર બનેલો છે. આ ઉપરાંત, તે દેશમાં સૌથી વધુ આવક મેળવતો ટોલ પ્લાઝા પણ છે. છેલ્લા 5 વર્ષમાં, આ ટોલ પ્લાઝાએ દર વર્ષે 400 કરોડ રૂપિયા એટલે કે કુલ 20 હજાર કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી છે.
