ભારતમાં, પુરુષો માટે લગ્નની લઘુત્તમ વય 21 વર્ષ હતી, જ્યારે સ્ત્રીઓ માટે તે 18 વર્ષ હતી. હવે મહિલાઓ માટે લગ્નની લઘુત્તમ ઉંમર 21 વર્ષ કરવાનું બિલ પણ પસાર થઈ ગયું છે. લગ્ન માટે યોગ્ય ઉંમર કઈ છે તે પ્રશ્ન પર ઘણી ચર્ચા થઈ છે, પરંતુ સ્ત્રીઓ માટે માતા બનવાની યોગ્ય ઉંમર કઈ છે તેના પર પ્રમાણમાં ઓછી ચર્ચા થઈ છે. સામાન્ય રીતે યુગલો લગ્નના એકથી બે વર્ષમાં ફેમિલી પ્લાનિંગ કરી લે છે. પરંતુ તેનાથી વર્કિંગ વુમન માટે કેટલીક સમસ્યાઓ ઉભી થાય છે. આ નિર્ણયમાં પતિ-પત્ની બંનેની ભૂમિકા છે.
ઘણી વખત સ્ત્રીઓ કારકિર્દી બનાવવાની ઈચ્છા અથવા અન્ય વ્યાવસાયિક કારણોસર કુટુંબ નિયોજનમાં વિલંબ કરે છે. પરંતુ ડોક્ટર્સનું કહેવું છે કે જો મહિલાઓ વધારે મોડું કરે છે તો તેનાથી સમસ્યા વધી શકે છે. તો સવાલ એ થાય છે કે માતા બનવાની યોગ્ય ઉંમર કઈ છે? આ માટે અમે ત્રણ મહિલા ડોક્ટરો સાથે વાત કરી.
માતા બનવાની યોગ્ય ઉંમર શું છે?
ડોકટરોનું કહેવું છે કે માતા બનવાની યોગ્ય ઉંમર 21 થી 30 વર્ષની વચ્ચે છે. ‘ગુંજન IVF વર્લ્ડ’ના ફાઉન્ડર ડૉ. ગુંજન ગુપ્તા કહે છે કે જો તમે કરિયર બનાવવાના નામે ફેમિલી પ્લાનિંગમાં વધુ પડતો વિલંબ કરો છો તો તે ખોટું છે. તમારે સાવધાન રહેવું જોઈએ. તેનું કારણ એ છે કે 30 વર્ષની ઉંમર પછી મહિલાઓને માતા બનવામાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
તેણી કહે છે કે જો મહિલાઓ માતા બનવા માટે 35 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમર પસંદ કરે છે, તો આવી સ્થિતિમાં બાળકમાં અસામાન્ય આનુવંશિક લાક્ષણિકતાઓ હોવાની સંભાવના વધી જાય છે. તે જ સમયે, અપરિપક્વ ઉંમરે માતા બનવું વધુ જોખમી હોઈ શકે છે.
પ્રી-મેચ્યોર ડિલિવરીના જોખમો
ડૉ.ગુંજન કહે છે કે 20 વર્ષથી ઓછી ઉંમરમાં માતા બનવાથી સમસ્યા થઈ શકે છે. 20 વર્ષની ઉંમર પહેલા બાળક થવાથી બાળકનો વિકાસ ઓછો થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં બાળક સમય પહેલા જન્મી શકે છે. તેને પ્રી-મેચ્યોર ડિલિવરી કહેવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, ડિલિવરી દરમિયાન પોસ્ટપાર્ટમ હેમરેજ (PPH) થવાનું જોખમ પણ વધારે છે, જે ક્યારેક જીવલેણ બની શકે છે. ડૉ. ગુંજન કહે છે કે માતા બનવાની શ્રેષ્ઠ ઉંમર 21 થી 30 વર્ષની વચ્ચે છે.
વિરોધી મુલેરિયન હોર્મોનની ભૂમિકા
ફર્ટિલિટી એક્સપર્ટ ડૉ. મીનાક્ષી આર્યએ જણાવ્યું કે મહિલાઓના શરીરમાં AMH (એન્ટી મુલેરિયન હૉર્મોન) નામનું હૉર્મોન હોય છે. આ સ્ત્રીની ઇંડા ઉત્પન્ન કરવાની ક્ષમતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. વધતી ઉંમર સાથે, શરીરમાં AMH હોર્મોનની માત્રામાં ઘટાડો થાય છે અને 30 વર્ષની ઉંમર પછી, આ હોર્મોન ઝડપથી ઘટવા લાગે છે.
જો આ હોર્મોનનું પ્રમાણ ઘટી ગયું છે તો તેનો અર્થ એ છે કે શરીરમાં ઈંડાનું ઉત્પાદન ઘટી ગયું છે. જ્યારે કોઈ છોકરીનો જન્મ થાય છે ત્યારે તેના શરીરમાં લાખો ઈંડા હોય છે. 30 વર્ષની ઉંમર સુધીમાં, આ ઇંડા માત્ર થોડા લાખ જ રહે છે, જ્યારે 40 વર્ષની ઉંમર સુધીમાં, આ ઇંડા ખૂબ ઓછા અથવા લગભગ અદૃશ્ય થઈ જાય છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા ડાયાબિટીસનું જોખમ
અન્ય એક નિષ્ણાત ડૉ.ગરિમા શર્મા કહે છે કે જો 30 વર્ષથી વધુ ઉંમર પછી ડિલિવરી થાય તો બાળકમાં અસામાન્ય આનુવંશિક લાક્ષણિકતાઓ હોવાની શક્યતા વધી જાય છે. વધતી ઉંમર સાથે અન્ય રોગોનું જોખમ પણ રહે છે. 30 પછી હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને ડાયાબિટીસ જેવી બીમારીઓનું જોખમ વધવા લાગે છે. આ કારણે, ગર્ભવતી થવામાં મુશ્કેલીઓ આવી શકે છે.
આ સંજોગોમાં જો સ્ત્રી ગર્ભવતી હોય તો હાઈ બ્લડ પ્રેશર કે ડાયાબિટીસના કારણે કસુવાવડનું જોખમ વધી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રી-ટર્મ બર્થની પણ શક્યતા રહે છે. તેથી કુટુંબ નિયોજન માટે મહિલાઓએ તેમની ઉંમર 21 થી 30 વર્ષની વચ્ચે રાખવી જોઈએ.
