ઓનલાઈન ટ્રાન્ઝેક્શનનું વર્ચસ્વ ઝડપથી વધી રહ્યું છે. હાલમાં ફંડ ટ્રાન્સફર માટે મુખ્યત્વે ચાર વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે. પહેલો વિકલ્પ UPI છે જે ખૂબ જ લોકપ્રિય માધ્યમ બની ગયું છે. UPIની મદદથી દર મહિને 10 લાખ કરોડથી વધુ ટ્રાન્ઝેક્શન થાય છે. આ સિવાય NEFT, IMPS અને RTGSની મદદથી પણ ઓનલાઈન ફંડ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. તમારા મનમાં આ પ્રશ્ન અવશ્ય ઉદ્ભવે છે કે ફંડ ટ્રાન્સફર માટે ચાર-ચાર વિકલ્પો શા માટે છે અને તેના ફાયદા શું છે.
RTGS અને અન્ય વિગતોના લાભો
વિન્ટ વેલ્થના સહ-સ્થાપક અને સીઈઓ અંશુલ ગુપ્તાએ જણાવ્યું હતું કે તમામ ચાર ફંડ ટ્રાન્સફર વિકલ્પોની પોતાની વિશિષ્ટ વિશેષતાઓ છે. આ જ કારણ છે કે ચારેય વિકલ્પો લોકપ્રિય છે. ભારતીય પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમમાં ચારેયનું પોતાનું સ્થાન છે. સૌ પ્રથમ અમને RTGS એટલે કે રિયલ ટાઈમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટ વિશે જણાવીએ. તે વર્ષ 2004માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
અગાઉ, બેંક દ્વારા વ્યક્તિગત રીતે ફંડ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવતું હતું. આમાં વાસ્તવિક સમય આધારિત ટ્રાન્ઝેક્શન સેટલ થાય છે. તેનું સંચાલન રિઝર્વ બેંક પોતે કરે છે. RTGS માટે કોઈ ઉપલી મર્યાદા નથી, જોકે લઘુત્તમ ટ્રાન્ઝેક્શન મૂલ્ય 2 લાખ રૂપિયા હોવું જોઈએ. તેની સુવિધા 14 ડિસેમ્બર 2020 થી 24 કલાક ઉપલબ્ધ છે. 2-5 લાખ રૂપિયાના ટ્રાન્ઝેક્શન માટે 25 રૂપિયાની પ્રોસેસિંગ ફી અને 5 લાખ રૂપિયાથી વધુના ટ્રાન્ઝેક્શન માટે 50 રૂપિયાની પ્રોસેસિંગ ફી લેવામાં આવે છે.
NEFT લાભો અને અન્ય વિગતો
ઓનલાઈન પેમેન્ટનો બીજો મોડ NEFT છે જેને નેશનલ ઈલેક્ટ્રોનિક ફંડ ટ્રાન્સફર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. NEFTની શરૂઆત 2005માં થઈ હતી. આજની તારીખમાં આ એક ખૂબ જ લોકપ્રિય ફંડ ટ્રાન્સફર વિકલ્પ છે. UPI અને IMPSનો ટ્રેન્ડ હવે વધુ છે. પરંતુ વર્ષ 2017 સુધી, NEFT વાર્ષિક ધોરણે 40 ટકાનો ઉછાળો જોઈ રહ્યો હતો. અગાઉ NEFT ટ્રાન્સફર અલગ-અલગ બેચમાં સેટલ કરવામાં આવતું હતું જે દિવસમાં એકવાર થતું હતું.
બાદમાં તે ઘટાડીને 2-2 કલાક કરવામાં આવ્યો હતો. હવે દરેક બેચ અડધા કલાકમાં જાય છે. NEFT માટે કોઈ ન્યૂનતમ ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદા નથી. 1 રૂપિયા પણ ટ્રાન્સફર કરી શકાય છે. તે પણ રિઝર્વ બેંક દ્વારા સંચાલિત છે. આરબીઆઈએ ચાર્જ ન વસૂલવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે, પરંતુ બેંકો 2.25 રૂપિયાથી 24.75 રૂપિયા વસૂલે છે.
IMPS લાભો અને અન્ય વિગતો
IMPS એટલે કે તાત્કાલિક ચુકવણી સિસ્ટમ વર્ષ 2010 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી. તે સમય સુધી RTGS, NEFT ની મદદથી મર્યાદિત સમયમાં ઓનલાઈન ફંડ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવતું હતું. બાદમાં NPCI એટલે કે નેશનલ પેમેન્ટ કોર્પોરે
શન ઓફ ઈન્ડિયાએ કેટલીક બેંકો સાથે મળીને IMPS શરૂ કર્યું. તે 24×7 કામ કરે છે. તે સત્તાવાર રીતે નવેમ્બર 2010 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. શરૂઆતમાં તેની મર્યાદા 2 લાખ હતી જે વધારીને 5 લાખ કરવામાં આવી છે. તેની મદદથી રિયલ ટાઇમ ફંડ ટ્રાન્સફર 24 કલાક થાય છે. તે ઘણી બેંકો માટે મફત છે, તો ઘણી બેંકો 2.5 થી 25 રૂપિયા ચાર્જ કરે છે.
માસિક વ્યવહારો 10 લાખ કરોડને પાર
હવે યુપીઆઈનો વારો છે જેને યુનિફાઈડ પેમેન્ટ ઈન્ટરફેસ કહેવામાં આવે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં તેની લોકપ્રિયતામાં ઘણો વધારો થયો છે. દર મહિને UPIની મદદથી 10 લાખ કરોડના ટ્રાન્ઝેક્શન થાય છે. ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યા 600 કરોડથી વધુ છે. UPI વર્ષ 2016માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેની સુવિધા 24×7 ઉપલબ્ધ છે. અત્યાર સુધી તે સંપૂર્ણપણે મફત છે.
read more…
- બે વખત કરડનાર કૂતરાને થશે ‘આજીવન કેદ’ની સજા, સરકારે જાહેર કર્યું નવું ફરમાન, લોકોમાં ગંભીર ચર્ચા
- પ્રધાનમંત્રીના પરિવારમાં કેટલા સભ્યો છે અને શું કામ કરે છે? અહીં જુઓ PM મોદીનો પારિવારીક આંબો
- iPhone 17 મોહ-માયા! iPhone 16 Pro પર ભારે ડિસ્કાઉન્ટ, ખરીદવા માટે લોકોની પડાપડી
- ચાર જ્યોતિર્લિંગ અને સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીના દર્શન કરો એક જ રૂટમાં, જાણો ભારત ગૌરવ એક્સપ્રેસનું ભાડું
- ટ્રેનની ટિકિટ બૂક કરતાં પહેલા જાણી લેજો આ નવો નિયમ, નહીંતર 1 ઓક્ટોબર પછી હેરાન થઈ જશો
