કપાસનો પાક ગુજરાતના ખેડૂતો માટે મહત્વનો પાક કહેવાય છે. કપાસની ખેતી ગુજરાતની મુખ્ય ખેતી છે. ત્યારે કપાસના ખેડૂતો પરેશાન થઈ રહ્યા હોવાના સમાચાર સામે આવ્યા છે. જાણકારોના જણાવ્યા અનુસાર કપાસના ટેકાના ભાવમાં થયેલા વધારાની પણ બજારમાં હકારાત્મક અસર જોવા મળી છે. ત્યારે કપાસના ખેડૂતોને આશા છે કે આના કારણે તેઓને વધુ ભાવ મળશે.
કપાસનું વાવેતર વધ્યું
સરકાર દર વર્ષે કપાસના ટેકાના ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો કરતી હોવાથી ભાવમાં રૂ.1500 જેટલો વધારો થયો છે. ત્યારે કપાસના ટેકાના ભાવમાં થયેલા વધારાથી કપાસ પકવતા ખેડૂતોને સારી આવકની આશા જાગી છે તેથી અન્ય ખેડૂતો પણ કપાસના ઉત્પાદન તરફ વળશે. જોકે, કપાસની ખેતી મોટાભાગે ચોમાસા પર આધારિત છે. કપાસની ખેતી માટે ચોમાસાનો વરસાદ મહત્વનો છે. તેથી જો ચોમાસું સારું જશે તો કપાસનું વાવેતર સારું થશે.
કપાસનું ઉત્પાદન
ગયા વર્ષે દેશમાં 124 થી 125 લાખ હેક્ટરમાં કપાસનું વાવેતર થયું હતું અને તે દરમિયાન મહારાષ્ટ્રમાં 42 થી 43 લાખ હેક્ટર અને ગુજરાતમાં 26 થી 27 લાખ હેક્ટરમાં કપાસનું વાવેતર થયું હતું. દેશમાં પ્રતિ હેક્ટર કપાસની સરેરાશ ઉપજ 446 થી 447 કિલો જેટલી રહી છે, જો તેને વધારીને 950 થી 1000 કિગ્રા કરવામાં આવે તો રૂ.200000 નું વિપુલ ઉત્પાદન મેળવી શકાય છે.
દેશમાં કપાસના વાવેતર હેઠળનો વિસ્તાર ઊંચો હોવા છતાં કપાસનું ઉત્પાદન તેની સરખામણીમાં એટલું વધ્યું નથી અને તેના માટે પ્રતિ હેક્ટર કપાસનું ઓછું ઉત્પાદન જવાબદાર હોવાનું બજારના આંતરિક સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું. નવા બિયારણ વિકસાવવામાં આવે તો આ બાબતમાં ફેરફાર મેળવી શકાય છે. આવી ગણતરી બજારમાં જોવા મળી રહી છે. તેનો ઉપયોગ કપાસના ઉત્પાદનોમાં થાય છે. Bt ટેક્નોલોજી જૂની થઈ ગઈ હોવાથી, નવા ઉચ્ચ ઉપજ આપતા બિયારણો વિકસાવવાની જરૂરિયાત વધી છે, એમ બજારના આંતરિક સૂત્રો કહે છે.
કપાસનો પાક એ ગુજરાતનો મુખ્ય પાક છે, જે ગુજરાતનો સૌથી મોટો પાક છે. ગુજરાતમાં ખરીફ સિઝનમાં 25 થી 26 લાખ હેક્ટરમાં કપાસનું વાવેતર થાય છે. ગુજરાતના ખેડૂતો કપાસની ખેતીમાં 8 મહિના જેટલો સમય પસાર કરે છે. હવે કપાસની ખેતી કરવાનો સમય છે. પરંતુ કપાસના બિયારણની ખરીદી વખતે ખેડૂતો સાથે સૌથી વધુ છેતરપિંડી થાય છે. જો બીજ ખરાબ થઈ જાય તો આખો પાક ખરાબ થઈ જાય છે. જો કપાસનો પાક નિષ્ફળ જશે તો ખેડૂતની 8 મહિનાની સિઝન નિષ્ફળ જશે. જો કપાસનો પાક નિષ્ફળ જશે તો ખેડૂતનું આખું વર્ષ નિષ્ફળ જશે. તેથી બિયારણમાં ખેડૂતો સાથે છેતરપિંડી ન થાય તે માટે ગુજરાત સરકારના કૃષિ વિભાગ દ્વારા બિયારણ ખરીદવા માટે વિશેષ માર્ગદર્શિકા બહાર પાડવામાં આવી છે. કૃષિ નિયામકની કચેરી દ્વારા રાજ્યમાં કપાસના પાકની આગોતરી વાવણી માટેની માર્ગદર્શિકા જાહેર કરવામાં આવી છે.
