ચૂંટણી પંચે લોકસભા ચૂંટણી 2024ની જાહેરાત કરી દીધી છે. આ સાથે હવે સમગ્ર દેશમાં ચૂંટણી આચારસંહિતા લાગુ થઈ ગઈ છે. ચૂંટણી પંચની પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં અનેક પ્રકારની જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. આ વખતે ચૂંટણીમાં કોઈપણ પ્રકારના ગેરકાયદેસર કામને રોકવા માટે પંચે cVIGIL નામની એપ બનાવી છે.
જો કોઈ વ્યક્તિ જુએ છે કે કોઈપણ ઉમેદવાર દ્વારા પૈસાની વહેંચણી કરવામાં આવી રહી છે અથવા આ પ્રકારનું કોઈ કામ ચૂંટણી આચાર સંહિતાનો ભંગ કરી રહ્યું છે, તો આ એપ્લિકેશન દ્વારા તરત જ ફરિયાદ કરી શકાય છે. ટેક્સ્ટ મેસેજ દ્વારા ફરિયાદ કરી શકાય છે. માહિતી મળતાની સાથે જ ચૂંટણી પંચની ટીમ 100 મિનિટમાં લોકેશન ટ્રેસ કરશે અને જ્યાંથી ફરિયાદ કરવામાં આવી છે ત્યાં પહોંચી જશે.
મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર રાજીવ કુમારે પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું, ‘જો કોઈ નેતા આચાર સંહિતાનું ઉલ્લંઘન કરતા જોવા મળે, તો તેનો ફોટો લો અને તેને cVIGIL એપ પર અપલોડ કરો. તમે અમારી મોબાઈલ એપ દ્વારા જાણી શકશો કે તમે ક્યાં ઉભા છો. અમે અમારી ટીમ મોકલીશું અને 100 મિનિટમાં ફરિયાદનું નિરાકરણ કરીશું.
રાજીવ કુમારે વધુમાં કહ્યું કે, ચૂંટણીમાં હિંસા માટે કોઈ સ્થાન ન હોવું જોઈએ. જો આવું થશે તો કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. દરેક જિલ્લામાં પાંચ નિયંત્રણ ફોર્મ બનાવવામાં આવ્યા છે જ્યાં વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ટીવી, સોશિયલ મીડિયા, વેબ કાસ્ટિંગ, હેલ્પલાઇન નંબર, ફરિયાદ પોર્ટલ અને સીવીજીઆઈએલ દ્વારા ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન ચાલતી તમામ પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખશે.
cVIGIL એપ કેવી રીતે કામ કરે છે?
cVIGIL આવી જ એક મોબાઈલ એપ છે. આ એપ દ્વારા મતદારો અને નાગરિકો ચૂંટણી આચારસંહિતાના ભંગની ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે. ઉલ્લંઘનોમાં લાંચ આપવી, મફતમાં આપવી, દારૂની બોટલો વેચવી અથવા પરવાનગી કરતાં લાઉડસ્પીકર વગાડવાનો સમાવેશ થાય છે. તમે પુરાવા તરીકે રેકોર્ડ કરેલ ફોટો અથવા વિડિયો અપલોડ કરી શકો છો. ચૂંટણી પંચ ફરિયાદ મળતાની સાથે જ કાર્યવાહી શરૂ કરે છે. દરેક ફરિયાદનો 100 મિનિટની અંદર જવાબ આપવામાં આવે છે, જે દર્શાવે છે કે શું કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી.
ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર 2018માં પાંચ રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પ્રથમ વખત cVIGIL નો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. ત્યારથી નવેમ્બર-ડિસેમ્બર 2019માં ઝારખંડ વિધાનસભા ચૂંટણી સુધી, cVIGIL દ્વારા કુલ 1 લાખ 71 હજાર 745 ફરિયાદો દાખલ કરવામાં આવી છે. તેમાંથી 1 લાખ 27 હજાર 567 એટલે કે 74 ટકા ફરિયાદો સાચી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
એન્ડ્રોઇડ યુઝર્સ અહીંથી એપ ડાઉનલોડ કરે છે- https://play.google.com/store/apps/details?id=in.nic.eci.cvigil&hl=en_IN અને એપલ સ્ટોરમાં અહીંઃ https://apps.apple.com /in/app/cvigil/id1455719541
Apple વપરાશકર્તાઓ અહીંથી એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરે છે- https://apps.apple.com/in/app/cvigil/id1455719541
શા માટે cVIGIL એપ્લિકેશનની જરૂર છે?
cVIGIL એપ ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં નાગરિકોની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ગેરરીતિઓને રોકવામાં મદદ કરે છે. આ એપ પાછળનો વિચાર એ છે કે નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવવા માટે અધિકારીઓએ જનતા સાથે મળીને કામ કરવાની જરૂર છે.
ચૂંટણી પંચની આ પહેલ નાગરિકોને માત્ર ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં જ સામેલ કરશે નહીં, પરંતુ તમામ ઉમેદવારો માટે એક સમાન રમતનું ક્ષેત્ર પણ સુનિશ્ચિત કરશે. cVIGIL આવનારા સમયમાં લોકશાહીની કરોડરજ્જુ બની શકે છે. જો કે, તેને મજબૂત બનાવવા માટે કેટલીક બાબતો જરૂરી છે. પહેલી વાત એ છે કે તેનો વ્યાપ વધારવો પડશે. cVIGIL સામાન્ય માણસ સુધી પહોંચે તે માટે વધુ પ્રયત્નોની જરૂર છે.
એકંદરે, cVIGIL એપ કોમ્યુનિટી પોલીસિંગની જેમ કામ કરે છે. આ એપ નાગરિકોને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી સુનિશ્ચિત કરવામાં ભાગ લેવા પ્રોત્સાહિત કરે છે. તે એવી માન્યતા પર આધારિત છે કે નિષ્પક્ષ ચૂંટણીઓ માટે અધિકારીઓએ જનતા સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ.
કેટલી ફરિયાદો ઉકેલાઈ?
એપ મોબાઈલ પર હોવાથી તેનો ઉપયોગ કરવો સરળ છે. ચૂંટણી પંચે કહ્યું કે અત્યાર સુધીમાં 92 ટકા કેસમાં લોકોએ સીવીજીઆઈએલ એપ દ્વારા સીધી ફરિયાદ નોંધાવી છે. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં, 99% ફરિયાદો cVIGIL એપ દ્વારા નોંધવામાં આવી હતી. છત્તીસગઢ, મધ્યપ્રદેશ, મિઝોરમ, રાજસ્થાન અને તેલંગાણામાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન આ એપ દ્વારા કુલ 19,050 ફરિયાદો દાખલ કરવામાં આવી હતી. જેમાંથી 13,252 ફરિયાદો સાચી જણાતાં તેનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું હતું.
લોકસભા ચૂંટણી 2019માં કુલ 1 લાખ 42 હજાર 270 ફરિયાદો નોંધાઈ હતી. તેમાંથી 1,10,030 ફરિયાદો માન્ય અને ઉકેલાઈ હતી. મહારાષ્ટ્ર અને હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કુલ 9,902 ફરિયાદો નોંધાઈ હતી. જેમાંથી 7,650 ફરિયાદો માન્ય અને ઉકેલાઈ હતી.
