તાજેતરમાં, મ્યાનમારમાં 7.7 ની તીવ્રતાનો એક વિશાળ ભૂકંપ આવ્યો હતો. આ ભયાનક ભૂકંપમાં 2000 થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. લગભગ 4000 લોકો ગુમ છે અને 500 થી વધુ લોકો ઘાયલ છે.
મ્યાનમારમાં આવેલા ભૂકંપ પછી, ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓએ ભારતમાં પણ વિનાશક ભૂકંપના ભય અંગે ચેતવણી આપી છે. નિષ્ણાતોએ મહાન હિમાલય ભૂકંપના ભય વિશે ચેતવણી આપી છે.
આ મહાન હિમાલય ભૂકંપ શું છે?
વૈજ્ઞાનિકોના મતે, ભારત 8 કે તેથી વધુ તીવ્રતાના મોટા ભૂકંપના સંભવિત ખતરાનો સામનો કરી રહ્યું છે. હિમાલય ક્ષેત્રમાં થતી હિલચાલની સીધી અસર ભારતના ઉત્તરીય ક્ષેત્ર પર પડશે. સંભવિત ખતરો એટલો મોટો છે કે તે મ્યાનમારમાં જોવા મળેલી વિનાશ કરતાં અનેક ગણું વધુ નુકસાન પહોંચાડશે.
2020 માં, અમેરિકન ભૂ-ભૌતિકશાસ્ત્રી રોજર બિલહામે ચેતવણી આપી હતી કે હિમાલય વિશ્વમાં એકમાત્ર એવી જગ્યા છે જ્યાં મોટો ભૂકંપ આવી શકે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે ભારત દર સદીમાં તિબેટના દક્ષિણ કિનારાથી 2 મીટર નીચે ખસે છે. પરંતુ તેની ઉત્તરીય ધાર સરળતાથી ખસતી નથી. ઘર્ષણને કારણે ઉત્તરીય કિનારા સેંકડો વર્ષો સુધી તેની જગ્યાએ લટકી રહે છે, અને જ્યારે આ ઘર્ષણ દૂર થાય છે ત્યારે તે થોડીવારમાં તેની શક્તિ પાછી મેળવી લે છે.
રોજર બિલહામે કહ્યું હતું કે હિમાલયમાં દર થોડાક સો વર્ષે રિક્ટર સ્કેલ પર 8 થી વધુ તીવ્રતાના ‘મોટા ભૂકંપ’ આવી રહ્યા છે. ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય પુરાવા છે કે છેલ્લા 2,000 વર્ષોમાં 8.7 જેટલા મોટા ભૂકંપ ઘણી વખત આવ્યા છે. જોકે, છેલ્લા 70 વર્ષોમાં, હિમાલય ક્ષેત્રમાં દબાણ ઓછું કરવા માટે 8 ની તીવ્રતાનો કોઈ ભૂકંપ આવ્યો નથી. આ પણ સૌથી મોટી ચિંતાનો વિષય છે.
હિમાલયના બે કે તેથી વધુ વિસ્તારોમાં ટૂંક સમયમાં મોટો ભૂકંપ આવવાની શક્યતા છે. નિષ્ણાતોએ ચેતવણી આપી છે કે આ માત્ર એક અંદાજ નથી. ભૂકંપ ચોક્કસ આવશે. કમનસીબે, વૈજ્ઞાનિકો તેના ચોક્કસ સમય વિશે કોઈ માહિતી આપી શકતા નથી. પરિણામો આશ્ચર્યજનક હોઈ શકે છે. ભૂકંપના આંચકા રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્ર દિલ્હીને તબાહ કરી શકે છે.
નિષ્ણાતોના મતે, હિમાલય વિશ્વનું એકમાત્ર એવું સ્થળ છે જ્યાં ૮.૨ થી ૮.૯ ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ જમીન પર અથડાવી શકે છે. જો આવું થાય, તો લગભગ 30 કરોડ લોકો પ્રભાવિત થઈ શકે છે. ભારતના લેખિત ઇતિહાસમાં અગાઉના મોટા ભૂકંપોમાં શું બન્યું હતું તેની નોંધ નથી. કદાચ ત્યારે વસ્તી ઓછી હતી અને ઇમારતોની શૈલી આજ જેવી નહોતી, તેથી વિનાશ ઓછો થયો હશે.
